ضمیمه 4

مناظره داووس بين ارنست كاسيرر و مارتين هايدگر

كاسيرر: هايدگر چه فهمي از نوكانتيسم دارد؟ كيست حريفي كه هايدگر بدان ارجاع داده است؟ اعتقاد دارم مفهوم منفردي که همچون مفهوم نوكانتيسم با اين وضوح كم بيان شده باشد به سختي وجود دارد. هايدگر، هنگامي كه نقد پديدارشناختي خود را به جاي نمونه نوكانتي آن بكار مي‏ گيرد، چه [مفهومی از نوكانتيسم] در سر دارد؟ نوكانتيسم كودك توسري خور فلسفه متاخر است. براي من جاي نوكانتي ‏هاي موجود خالي است. متشكر مي ‏شوم چنانچه اين موضوع را روشن سازيد كه دقيقاً اين تفاوت در كجا قرار دارد. معتقدم كه مطلقاً تمايز ذاتي‏ اي بروز نمي ‏كند. اصطلاح «نوكانتيسم» را بايد به نحو كاركردي معين ساخت و نه بطور جوهري. نوكانتيسم نوعي فلسفه به عنوان نظم نظري جزمي نيست، بلكه سمت و سويي براي طرح پرسش است. بايد اعتراف كنم كه با وجود اينكه انتظار يافتن [نوعی] نوكانتيسم را در هايدگر نداشتم يك نوكانتي را در او يافته ام.

هايدگر: در حال حاضر اگر بايد از كساني نام ببرم، پس مي‏گويم: کوهن، ويندلباند، ريكرت، اِردمان، ريل. آنچه را كه در نوكانتيسم مشترك است تنها براساس منشا آن مي ‏توان فهميد. پيدايش [نوكانتيسم] در وضع خطير فلسفه در مواجهه با اين پرسش قرار دارد كه در كلِ شناخت، از فلسفه چه چيز باقي مي‏ ماند؟ از حدود سال 1850 موضوع از اين قرار بوده است كه علوم انساني و علوم طبيعي كل آنچه قابل دانستن است را به تصرف خود درآورده ‏اند، لذا اين سوال پيش مي‏ آيد كه: چنانچه تمامي موجودات بين علوم تقسيم شده باشد، پس ديگر براي فلسفه چه باقي مي‏ ماند؟ تنها چيزي كه باقي مي ‏ماند شناختی از علوم است و نه از موجودات. از همين منظر است كه بازگشت به كانت شكل مي‏ گيرد. درنتيجه كانت به عنوان يك نظريه ‏پردازِ نظريه معرفت فيزيكي ـرياضياتی درنظر گرفته مي‏ شود. نظريه شناخت همان جنبه ‏اي است كه كانت از منظر آن ديده شده است. بطور قاطع [مي‏ توان گفت كه] هوسرل خود نيز در حد فاصل سال هاي 1900 تا 1910 در چنگال نوكانتيسم گرفتار آمده بود.

من از نوكانتيسم آن مفهوم از «نقد عقل محض» را مي‏ فهمم كه با ارجاع به علم طبيعي، بخشي از عقل محض كه به ديالكتيك استعلايي مي‏ انجامد را به عنوان نظريه شناخت توضيح مي ‏دهد. آنچه براي من اهميت دارد نشان دادن اين است كه آن چیزی که در اينجا به عنوان نظريۀ علم استنباط مي ‏شود، براي كانت امري اساسي نبوده است. كانت نمي‏ خواسته است كه نظريه ای از علوم طبيعی بدست دهد، بلکه قصد داشته است که بر مسئله متافيزيك و يا به عبارتي مسئله وجودشناسي توجه نمايد. مسئله مهم براي من اين است كه به نحو ايجابي اين محتواي مركزي عنصر مثبت «نقد عقل محض» را به وجودشناسي ملحق سازم. بر اين باورم كه براساس تفسير من از ديالكتيك به عنوان وجودشناسي، مي‏ توانم نشان دهم كه مسئله نمود [Scheins] در منطق استعلايي، كه براي كانت در شكلي كه ابتدا در آنجا به نظر می رسد تنها [امري] منفي است، [درواقع] يك مسئله مثبت است و اينكه موضوع ذیل محل سئوال است: آيا نمود [Schein] تنها واقعيتي است كه ما اعتبار/فرض مي‏ كنيم، يا اينكه كل مسئله عقل بايد به طريقي درك شود كه از آغاز بفهمیم چگونه نمود [Schein] ضرورتاً به طبيعت انسان تعلق دارد.

APPENDIX IV

DAVOS DISPUTATION BETWEEN ERNST CASSIRER AND MARTIN HEIDEGGER

Cassirer: What does Heidegger understand by neo-Kantianism? Who is the opponent to whom Heidegger has addressed himself? I believe that there is hardly a single concept which has been paraphrased with so little clarity as that of neo-Kantianism. What does Heidegger have in mind when he employs his own phenomenological critique in place of the neo-Kantian one? Neo-Kantianism is the whipping boy of the newer philosophy. To me, there is an absence of existing neo-Kantians. I would be thankful for some clarification as to where it is here that the difference properly lies. I believe that absolutely no essential difference arises. The term “neo-Kantianism” must be determined functionally rather than substantially. It is not a matter of the kind of philosophy as dogmatic doctrinal system; rather, it is a matter of a direction taken in question-posing. As I had not expected to find it in him, I must confess that I have found a neo-Kantian here in Heidegger.

Heidegger: For the present, if I should name names, then I say: Cohen, Windelband, Rickert, Erdmann, Riehl. We can only understand what is common to neo-Kantianism on the basis of its origin. The genesis [of neo-Kantianism] lies in the predicament of philosophy concerning the question of what properly remains of it in the whole of knowledge. Since about 1850 it has been the case that both the human and the natural sciences have taken possession of the totality of what is knowable, so that the question arises: what still remains of Philosophy if the totality of beings has been divided up under the sciences? It remains just knowledge of science, not of beings. And it is from this perspective that the retrogression to Kant is then determined. Consequently, Kant was seen as a theoretician of the mathematico-physical theory of knowledge. Theory of knowledge is the aspect according to which Kant came to be seen. In a certain sense, Husserl himself fell into the clutches of neo-Kantianism between 1900 and 1910.

I understand by neo-Kantianism that conception of the Critique of Pure Reason which explains, with reference to natural science, the part of pure reason that leads up to the Transcendental Dialectic as theory of knowledge. For me, what matters is to show that what came to be extracted here as theory of science was nonessential for Kant. Kant did not want to give any sort of theory of natural science, but rather wanted to point out the problematic of metaphysics, which is to say, the problematic of ontology. What matters to me is to work this core content of the positive element of the Critique of Pure Reason into ontology in a positive way. On the grounds of my interpretation of the Dialectic as ontology, I believe I am able to show that the problem of appearance in the Transcendental Logic, which for Kant is only negative in the form in which it first appears there, is [actually] a positive problem, and that the following is in question: is appearance just a matter of fact which we state, or must the entire problem of reason be apprehended in such a way that we grasp from the beginning how appearance necessarily belongs to the nature of human beings.

IV.

Davoser Disputation zwischen Ernst Cassirer und Martin Heidegger

Cassirer: Was versteht Heidegger unter Neukantianismus? Wer ist der Gegner, an den Heidegger sich gewandt hat? Ich meine, es gibt kaum einen Begriff, der so wenig deutlich umschrieben wäre wie der des Neukantianismus. Was schwebt Heidegger vor, wenn er anstelle der Neukantianischen Kritik seine eigene phänomenologische einsetzt? Der Neukantianismus ist der Sündenbock der neueren Philosophie. Mir fehlt aber der existierende Neukantianer. Ich wäre dankbar für eine Klärung darüber, wo hier eigentlich der Gegensatz liegt. Ich glaube, es ergibt sich gar kein wesentlicher Gegensatz. Man muß den Begriff „Neukantianismus” nicht substanziell, sondern funktionell bestimmen. Es handelt sich nicht um die Art der Philosophie als dogmatisches Lehrsystem, sondern um eine Richtung der Fragestellung. Ich muß gestehen, daß ich in Heidegger hier einen Neukantianer gefunden habe, wie ich ihn nicht in ihm vermutet hätte.

Heidegger: Wenn ich zunächst Namen nennen soll, so sage ich: Cohen, Windelband, Rickert, Erdmann, Riehl. Das Gemeinsame des Neukantianismus kann man nur verstehen aus seinem Ursprung. Die Genesis ist die Verlegenheit der Philosophie bezüglich der Frage, was ihr eigentlich noch bleibt im Ganzen der Erkenntnis. Um 1850 ist es so, daß sowohl die Geistes- als die Naturwissenschaften die Allheit des Erkennbaren besetzt haben, so daß die Frage entsteht: was bleibt noch der Philosophie, wenn die Allheit des Seienden unter die Wissenschaften aufgeteilt ist? Es bleibt nur noch Erkenntnis der Wissenschaft, nicht des Seienden. Und unter diesem Gesichtspunkt ist dann der Rückgang auf Kant bestimmt. Kant wurde infolgedessen gesehen als Theoretiker der mathematisch-physikalischen Erkenntnistheorie. Erkenntnistheorie ist der Aspekt, unter dem Kant gesehen wurde. Selbst Husserl ist zwischen 1900 und 1910 in gewissem Sinne in die Arme des Neukantianismus gefallen.

Ich verstehe unter Neukantianismus die Auffassung der Kritik der reinen Vernunft, die den Teil der reinen Vernunft, der bis zur transzendentalen Dialektik führt, erklärt als Theorie der Erkenntnis mit Bezug auf die Naturwissenschaft. Mir kommt es darauf an zu zeigen, daß das, was hier als Theorie der Wissenschaften herausgenommen wird, für Kant unwesentlich war. Kant wollte keine Theorie der Naturwissenschaft geben, sondern wollte die Problematik der Metaphysik zeigen, und zwar der Ontologie. Worauf es mir ankommt, ist, diesen Kerngehalt des positiven Grundstücks der Kritik der reinen Vernunft in die Ontologie positiv hereinzuarbeiten. Auf Grund meiner Interpretation der Dialektik als Ontologie glaube ich zeigen zu können, daß das Problem des Scheins in der transzendentalen Logik, das bei Kant nur negativ da ist, wie es zunächst scheint, ein positives Problem ist, daß das fraglich ist: ist der Schein nur eine Tatsache, die wir konstatieren, oder muß das ganze Problem der Vernunft so gefaßt werden, daß man von vornherein begreift, wie zur Natur des Menschen notwendig der Schein gehört.