45- ایده انتولوژی بنیادی و نقد عقل محض

 بنیان گذاری کانت برای متافیزیک، به عنوان پرسش گری بی سابقه استوار درباره امکان ذاتی هویدایی وجود موجودات، باید در مقابل زمان به عنوان تعین اصلی استعلای محدود بروز نماید، اگر در واقع فهم وجود در دازاین گویی وجود را از خویشa بر زمان طرح می کند/بازمی تاباند. اما در عین حال بنیانگذاری وی برای متافیزیک باید همچنین به عقب بازگردانده شود به ما قبل مفهوم عمومی/شایع زمان به فهم استعلایی از آن به عنوان خود-تأثیری محض. این خود-تأثیری ذاتاً با اپرسپشن محض متحد است، و در این وحدت [اپرسپشن و زمان] کلیت یک عقل حسی محض ممکن می گردد.F 

اینکه زمان، در پیوند ذاتی با قوه خیال استعلایی این کارکرد متافیزیکی محوری را در «نقد عقل محض» یافت، بدین خاطر نیست که چون زمان به عنوان «صورت شهود» عمل می کند و بدین نحو در مدخل «نقد عقل محض» تفسیر شده بود، بلکه به این دلیل است که فهم وجود باید از درون بنیاد محدودیت دازاین در انسان  بر زمان پیش افکنده گردد/طرح گردد/بازبتابد.b

بنابراین این [وحدت زمان و اپرسپشن]خودش زنگ خطر سروری عقل و فاهمه است. «منطق» از تفوق اش در متافیزیک که از زمان های باستان ساخته شد محروم می گردد. ایده منطق پرسش برانگیز می گردد.F 

اگر ماهیت استعلا در قوه محض خیال مبتنی است، یا به طور اصیل تر در حیث زمانی، پس دقیقاً ایده «منطق استعلایی» چیزی نامفهومH است، خصوصاً اگر بر خلاف قصد اصیل کانت، [منطق استعلایی] خود مختار است و مطلق انگاشته می شود.

کانت باید چیزی از این اضمحلال تفوق منطق در متافیزیک را پیش بینی کرده باشد اگر می تواند از ویژگی بنیانگر وجود، از «امکان»(چه-هستی) و «فعلیت» (که کانت آن را «دازاین» می نامد.) بگوید: «امکان، وجود بالفعل[Dasein] و ضرورت نمی تواند به هیچ نحو دیگری جز از طریق همانگویی آشکار توضیح داده شوند اگر قصد داریم تعاریف آنها را تنها از فاهمه محض گرد‌ آوریم.»295

و باز هم در ویراست دوم «نقد عقل محض»، آیا کانت سروری را به فاهمه باز نگرداند؟ و آیا اینکه با هگل متافیزیک «منطق» شد رادیکال تر از حتی قبل نتیجه ای از این امر نیست؟

جدال در مقابل «شی فی نفسه» که با ایده الیسم آلمانی آغاز شد به چه معناست غیر از فراموشی رو به رشد آنچه که کانت برای آن کوشید: اینکه امکان درونی و ضرورت متافیزیک، یعنی ماهیت آن، اساساً از طریق پرداخت اصیل تر و حفظ مضاعف مسأله محدودیت طرح و حفظ می گردد؟ [حال آنکه ایده الیسم بعکس در جهت حذف محدودیت و مطلق سازی منطق پیش رفت.]

ثمره تلاش کانتی چه بوده است اگر هگل متافیزیک را اینگونه به عنوان منطق شرح می دهد: «منطق نتیجتاً می بایست به عنوان نظام عقل محض فهمیده شود، به عنوان قلمرو تفکر محض. این قلمرو حقیقت است، [حقیقت] چنانکه بدون حجاب است، فی نفسه و لنفسه. بنابراین می توان آن را اینگونه بیان کرد: اینکه این محتوا، ظهور خدا است چنانکه او در ماهیت ابدی اش قرار دارد، [یعنی] قبل از خلق طبیعت و روح محدود.»296

آیا برهانی مجاب کننده تر وجود دارد برای اینکه چقدر کم متافیزیکی که به طبیعت انسان تعلق دارد، فلذا خود «طبیعت انسان»، بدیهی است؟

آیا می خواهیم تفسیر انتولوژیک- بنیادی حاضر از «نقد عقل محض» را به نحوی بفهمیم که، با داشتن آن خودمان بسی زیرک تر از متقدمان بزرگمان به نظر آییم؟ یا در آخر آیا در تلاش خود ما نیز اگر به طور کلی بخواهیم آن را مقایسه کنیم نمی بایست یک اعراض نهان از چهره آنچه که ما، در واقع نه تصادفاً ، دیگر نمی فهمیم یافت شود؟H

§45. The Idea of Fundamental Ontology and the Critique of Pure Reason

Kant’s laying of the ground for metaphysics, as unprecedented, resolute questioning about the inner possibility of the manifestness of the Being of beings, must come up against time as the basic determination of finite transcendence, if in fact the understanding of Being in Dasein projects Being from itselfa upon time, so to speak. But at the same time, his laying of the ground for metaphysics must also have been driven back past the common concept of time to the transcendental understanding of it as pure self-affection. This self-affection is essentially unified with pure apperception, and in this unity the totality of a pure sensible reason is made possible.

It is not because time functions as “form of intuition” and was interpreted as such at the point of entry into the Critique of Pure Reason, but because the understanding of Being must be projected upon time from out of the ground of the finitude of the Dasein in man,b that time, in essential unity with the transcendental power of imagination, attained the central metaphysical function in the Critique of Pure Reason.

This [Critique of Pure Reason] itself thus rattles the mastery of reason and the understanding. “Logic” is deprived of its preeminence in metaphysics, which was built up from ancient times. Its idea has become questionable.

If the essence of transcendence is grounded in the pure power of imagination, or more originally in temporality, then precisely the idea of the “Transcendental Logic” is something inconceivable,H especially if, contrary to Kant’s original intention, it is autonomous and is taken absolutely.

Kant must have anticipated something of this collapse of the mastery of Logic in metaphysics if he could say of the grounding character of Being, of “possibility” (what-Being) and “actuality” (which Kant called “Dasein”): “Possibility, existence [Dasein], and necessity can be explained in no other way save through obvious tautology if we intend to gather their definitions solely from the pure understanding.”295

And yet, in the second edition of the Critique of Pure Reason, did Kant not give mastery back to the understanding? And is it not a consequence of this that with Hegel metaphysics became “Logic” more radically than ever before?

What does the struggle against the “thing in itself,” which started with German Idealism, mean, other than the growing forgetting of what Kant struggled for: that the inner possibility and necessity of metaphysics, i.e., its essence, are at bottom brought forth and preserved through the more original working-out and increased preservation of the problem of finitude?

What has the outcome of the Kantian effort been if Hegel explains metaphysics as logic thusly: “Logic is consequently to be grasped as the system of pure reason, as the realm of pure thought. This realm is truth, as it is without a veil, in and for itself. One can therefore express it thus: that this content is the presentation of God as He is in His eternal essence before the creation of nature and a finite spirit.”296

Can there be more compelling proof for how little the metaphysics which belongs to human nature, and hence how little “human nature” itself, is self-evident?

Do we want to understand the present fundamental-ontological interpretation of the Critique of Pure Reason in such a way that, by possessing it, we  ourselves seem more clever than our great predecessors? Or in the end, is there not also to be found in our own endeavor, if in general we need to compare it, a concealed evading in the face of something which we — and indeed not by accident — no longer see?H

45. Die Idee der Fundamentalontologie und die Kritik der reinen Vernunft

Kants Grundlegung der Metaphysik mußte, als erstmaliges entschlossenes Fragen nach der inneren Möglichkeit der Offenbarkeit des Seins von Seiendem, auf die Zeit als Grundbestimmung der endlichen Transzendenz stoßen, wenn anders das Seinsverständnis im Dasein gleichsam von selbst a das Sein auf die Zeit entwirft. Seine Grundlegung der Metaphysik mußte aber auch zugleich über den vulgären Zeitbegriff zurückgetrieben werden zu dem transzendentalen Verständnis der Zeit als reiner Selbstaffektion, die in ihrem Wesen mit der reinen Apperzeption einig ist und in dieser Einheit die Ganzheit einer reinen sinnlichen Vernunft ermöglicht.

Nicht weil die Zeit als „Form der Anschauung” fungiert und eingangs in der Kritik der reinen Vernunft als solche ausgelegt wird, sondern deshalb, weil das Seinsverständnis aus dem Grunde der Endlichkeit des Daseins im Menschen sich auf die Zeit entwerfen muß b, gewinnt die Zeit in der wesenhaften Einheit mit der transzendentalen Einbildungskraft die zentrale metaphysische Funktion in der Kritik der reinen Vernunft.

Diese selbst erschüttert so die Herrschaft der Vernunft und des Verstandes. Der „Logik” ist ihr von alters her ausgebildeter Vorrang in der Metaphysik genommen. Ihre Idee wird fraglich.

Wenn das Wesen der Transzendenz in der reinen Einbildungskraft bzw. ursprünglicher in der Zeitlichkeit gründet, dann ist gerade die Idee der „transzendentalen Logik” ein Unbegriff, zumal dann, wenn sie noch, entgegen der ursprünglichen Absicht Kants, auf sich gestellt und absolut genommen wird.

Kant muß etwas von diesem Zusammenbruch der Herrsschaft der Logik in der Metaphysik geahnt haben, wenn er von den Grundcharakteren des Seins, der „Möglichkeit” (Was-sein) und der „Wirklichkeit” (von Kant „Dasein” genannt), sagen konnte: „Möglichkeit, Dasein und Notwendigkeit hat noch niemand anders als durch offenbare Tautologie erklären können, wenn man ihre Definition lediglich aus dem reinen Verstande schöpfen wollte.” 295

Und doch! Hat Kant nicht in der zweiten Auflage der Kritik der reinen Vernunft dem Verstand die Herrschaft zurückgegeben? Ist nicht zufolge dieser die Metaphysik bei Hegel so radikal wie nie zuvor zur „Logik” geworden?

Was bedeutet der im deutschen Idealismus anhebende Kampf gegen das „Ding an sich” anderes als das wachsende Vergessen dessen, was Kant erkämpfte: daß die innere Möglichkeit und die Notwendigkeit der Metaphysik, d. h. ihr Wesen, im Grunde getragen und erhalten werden durch die ursprünglichere Ausarbeitung und verschärfte Erhaltung des Problems der Endlichkeit?

Was ist aus der Kantischen Anstrengung geworden, wenn Hegel die Metaphysik als Logik also erläutert: „Die Logik ist sonach als das System der reinen Vernunft, als das Reich des reinen Gedankens zu fassen. Dieses Reich ist die Wahrheit, wie sie ohne Hülle an und für sich selbst ist. Man kann sich deswegen ausdrücken, daß dieser Inhalt die Darstellung Gottes ist, wie er in seinem ewigen Wesen vor der Erschaffung der Natur und eines endlichen Geistes ist.” 296

Gibt es eindringlichere Beweise dafür, wie wenig selbstverständlich die zur Natur des Menschen gehörige Metaphysik und damit die „Natur des Menschen” selbst ist?

Werden wir die vorgelegte fundamentalontologische Interpretation der Kritik der reinen Vernunft so verstehen wollen, daß wir in ihrem Besitz uns klüger dünken als die großen Vorfahren? Oder liegt in unserem eigenen Bemühen, wenn wir es überhaupt vergleichen dürfen, am Ende nicht auch ein verborgenes Ausweichen vor etwas, was wir — und zwar nicht zufällig — nicht mehr sehen?

§ 45. — L’idée de l’ontologie fondamentale et la Critique de la Raison pure.

L’instauration kantienne du fondement de la métaphysique qui, pour la première fois, met décisivement en question la possibilité intrinsèque de la manifestation de l’être de l’étant, devait nécessairement rencontrer le temps comme détermination de la transcendance finie, si toutefois il est vrai que la compréhension de l’être dans le Dasein projette spontanément l’être vers le temps. Mais du coup cette instauration devait dépasser le concept vulgaire du temps, arriver à une compréhension transcendantale conçue comme affection pure de soi. Celle-ci ne fait qu’un avec l’aperception pure. Cette unité rend possible la structure globale d’une raison sensible pure.

Ce n’est donc pas parce que le temps a le rôle d’une « forme de l’intuition » et que, comme tel, il est étudié au début de la Critique de la Raison pure, qu’il acquiert, dans cet ouvrage, par son unité essentielle avec l’imagination transcendantale, une fonction métaphysique centrale. Ce rôle, il l’obtient parce que la compréhension de l’être, en raison même de la finitude du Dasein dans l’homme, se projette vers le temps.

La Critique de la Raison pure ébranle ainsi la suprématie de la raison et de l’entendement. La « logique » est privée de son primat traditionnel au sein de la métaphysique. Sa notion est mise en question.

Et si vraiment l’essence de la transcendance se fonde sur l’imagination pure, c’est-à-dire originellement sur la temporalité, l’idée d’une « logique transcendantale », en particulier, devient un non-sens, surtout si, contrairement d’ailleurs à l’intention originelle de Kant, on la traite en discipline autonome et isolée.

Kant doit s’être douté de cet effondrement de la suprématie de la logique en métaphysique, lorsque, parlant des caractères fondamentaux de l’être, de la « possibilité » (essence) et de la « réalité » (que Kant appelle « existence »), il écrit : « Personne n’a encore pu définir la possibilité, l’existence et la nécessité autrement que par une tautologie manifeste, toutes les fois qu’on a voulu en puiser la définition uniquement dans l’entendement pur 1 . »

Et pourtant, la suprématie n’est-elle pas rendue à l’entendement dans la seconde édition de la Critique de la Raison pure? Et n’en est-il pas résulté que chez Hegel la métaphysique est devenue plus radicalement que jamais, une « logique »?

Que signifie en effet le combat qui s’amorce dans l’idéalisme allemand contre la « chose en soi », sinon un oubli croissant de ce que Kant avait conquis, à savoir que la possibilité intrinsèque et la nécessité de la métaphysique, c’est-à-dire son essence, doivent au fond être portées et maintenues par le développement originel et l’approfondissement du problème de la finitude?

Que reste-t-il des efforts kantiens lorsque Hegel définit la métaphysique comme logique en ces termes : « La logique doit donc être comprise comme le système de la raison pure, comme l’empire de la pure pensée. Cet empire est la vérité telle que, sans voile, elle est en soi et pour soi. On peut donc dire que le contenu de celle-ci est la représentation de Dieu, tel qu’il est dans son essence éternelle, avant la création de la nature et de tout esprit fini 1 . »

Faut-il une preuve meilleure que la métaphysique inhérente à la nature de l’homme ne va pas de soi, ni par suite la « nature de l’homme » elle-même?

Avons-nous le droit, en interprétant la Critique de la Raison pure selon l’ontologie fondamentale, de nous croire plus savants que nos grands prédécesseurs? Ou bien, notre propre effort, si toutefois nous osions le comparer à celui de ces philosophes, ne finit-il pas lui aussi par se dérober secrètement devant un problème que — et ce n’est certes pas par hasard — nous ne voyons plus?

§ 45. The Idea of Fundamental Ontology and the Critique of Pure Reason

Kant’s laying of the foundation of metaphysics, which for the first time subjects the internal possibility of the overtness of the Being of the essent to a decisive examination, must necessarily encounter time as the basic determination of finite transcendence if, indeed, it is true that the comprehension of Being in Dasein spontaneously projects Being on time. But at the same time this laying of the foundation must go beyond the ordinary conception of time to the transcendental comprehension of it as pure self-affection. This self-affection is essentially one with pure apperception and in this unity makes possible the total structure of pure sensible reason.

It is not because time serves as the “form of intuition” and is interpreted as such at the beginning of the Critique of Pure Reason that in its essential unity with the transcendental imagination it acquires a central metaphysical function. On the contrary, it acquires this function because, by virtue of the finitude of the Dasein in man, the comprehension of Being must be projected on time.

The Critique of Pure Reason thus threatens the supremacy of reason and the understanding./ “Logic” is deprived of its traditional primacy relative to metaphysics. Its basic idea is brought into question.

If the essence of transcendence is based on pure imagination, i.e., originally on time, then the idea of a “transcendental logic” becomes non-sensical especially if, contrary to Kant’s original intention, it is treated as an autonomous and absolute discipline.

Kant must have had an intimation of this collapse of the primacy of logic in metaphysics when, speaking of the fundamental characteristics of Being, “possibility” (what-being) and “reality” (which Kant termed “existence”), he said: “So long as the definition of possibility, existence, and necessity is sought solely in pure understanding, they cannot be explained save through an obvious tautology.”26

And yet, in the second edition of the Critique did not Kant re-establish the supremacy of the understanding? And as a result of this did not metaphysics, with Hegel, come to be identified with “logic” more radically than ever before?

What is the significance of the struggle initiated in German idealism against the “thing in itself” except a growing forgetfulness of what Kant had won, namely, the knowledge that the intrinsic possibility and necessity of metaphysics, i.e., its essence, are, at bottom, sustained and maintained by the original development and searching study of the problem of finitude?

What is the outcome of Kant’s effort if Hegel defines metaphysics in these terms: “Logic is consequently to be understood as the system of Pure Reason, as the Realm of Pure Thought. This realm is the Truth as it is, without husk in and for itself—one may therefore express it thus: that this content shows forth God as He is in His eternal essence before the creation of Nature and of a finite Spirit.”27

Can there be a more convincing proof that neither metaphysics “which belongs to human nature” nor human nature itself is “self-evident”?

In interpreting the Critique of Pure Reason from the standpoint of fundamental ontology, are we justified in believing that we are wiser than our illustrious predecessors? Or do our own efforts, if we dare compare them with those of our predecessors, evidence a secret withdrawal before something which we—and certainly not by accident—no longer see?