139
141

اما حتي اگر انسان شناسي در معناي خاصي همه مسائل فلسفه را در خود جمع مي كند، چرا اين مسائل قادرند به پرسشِ انسان چيست ، باز گردند؟ Hآيا آنها تنها اگر كسي نيت عهده دار شدن آن را داشته باشد مي توانند به اين پرسش بازگردند، یا  [اینکه] الزاما باید به آن بازگردند؟ اگر الزاما باید چنين كنند، مبناي اين ضرورت [برای عودتشان به آن پرسش] در كجا قرار دارد؟ شايد در اين واقعيت كه مسائل محوري فلسفه از انسان ناشي مي شوند، شايد نه فقط به این معنی كه انسان آن ها را طرح مي كند، بلكه بيشتر چون در محتواي ذاتي شان به وي ارجاع می دهند؟ اما تا چه حدي همه مسائل محوري فلسفي در ماهيت بشر مقیم اند؟ آنگاه كلا مسائل محوري كدام اند و محور آنها در كجا قرار دارد؟ فلسفه ورزي به چه معني است اگر پرابلماتیک آن چنين مركزي دارند كه در ماهيت بشر مقام دارد؟H

مادامی كه اين سؤالات در نسبت با نظام مندی دروني شان تشریح شده و معيّن نيستند، حدود ذاتي ايده يك انسان شناسي فلسفي هم مشخص نمي گردند. بدون بحث از اين پرسش ها، اساس اتقان ماهيت، حق و كاركرد يك انسان شناسي فلسفي در فلسفه مفقود مي گردد.

به کرات به تلاش هايي برمي خوريم براي عرضه يك انسان شناسي فلسفي در براهين قابل فهم و براي حفظ وضع مركزي اين رشته بدون ابتناي آن در ماهيت فلسفه. بارها و بارها مخالفين انسان شناسي مي توانند به اين واقعيت ارجاع دهند كه بشر کانون کائناتH نیست، بلكه «دريايي» از موجودات «دركنار» وی قرار دارد- ردّي بر وضع مركزي انسان شناسي فلسفي كه بيش از اثبات آن فلسفي نيست.HH 

لذا ملاحظه ای انتقادي از ايده انسان شناسي فلسفي نه فقط عدم تعیّن آن و حدود آن را عرضه مي نمايد، بلكه همچنين بيش از همه آشكار مي سازد كه کلا اساس و چارچوب برای يك پرسش بنيادي راجع به ماهيت آن مفقود است.H

از این رو عجولانه نیز می تواند باشد، اخذ نمودن اين پرسش به عنوان پرسش انسان شناختي و منتقل نمودن بنیانگذاری متافيزيك به انسان شناسي فلسفي، صرفا بر حسب اینکه كانت سه پرسش متافيزيك حقیقی را به چهارمين پرسشِ انسان چيست، فرو مي كاهد. لذا انسان شناسي صرف اینکه انسان شناسي است، متافيزيك را بنیان نمی کند.

اماa آيا ثمره مقتضی بنیانگذاری كانتي همین پيوند پرسش های مربوط به ماهيت بشر با تأسيس متافيزيك نبود؟ از اين رو نبايد اين پيوندْ كار بنیانگذاری، كه می بایست بازيابي گردد، را هدايت نمايد؟

به هر رو نقد ايده انسان شناسي فلسفي نشان مي دهد كه صرف طرح پرسش چهارمِ انسان چيست، كافي نيست. بعكس، عدم تعيّن اين پرسش حاكي است كه نهايتا و حتي هم اكنون نيز ما به تصرف كار خطیر بنیانگذاری كانتي نائل نيامده ايم.

But even if anthropology in a certain sense gathers into itself all the central problems of philosophy, why are these able to lead back to the question of what man is?H Are they only able to lead back to this question if someone has the inspiration to undertake it, or must they lead back to it? If they must do so, where does the ground for this necessity lie? Perhaps in the fact that the central problems of philosophy come forth from man, perhaps not only in the sense that man poses them, but rather because in their inherent content they refer to him? But to what extent are all central philosophical problems resident in the essence of human beings? In general, then, which are the central problems and where does their center lie? What does philosophizing mean if its problematic has such a center which is resident in the essence of human beings?H

As long as these questions are not unpacked and determined with respect to their inner systematics, not even the inherent limits of the idea of a philosophical anthropology become discernable. Without discussion of these questions, the basis for the decisiveness regarding the essence, right, and function of a philosophical anthropology within philosophy is lacking.

Again and again we encounter attempts to offer a philosophical anthropology in understandable arguments and to maintain the central position of this discipline without grounding it in the essence of philosophy. Again and again the opponents of anthropology are able to refer back to the fact that human beings do not belong at the center of beingsH, but that there is a “sea” of beings “alongside” them — a rejection of the central position of philosophical anthropology, which is no more philosophical than is affirming itHH .

Thus, a critical consideration of the idea of a philosophical anthropology yields not only its indeterminateness and its limits, but also makes clear above all that in general the basis and framework for a fundamental question regarding its essence are lackingH.

Hence, it was also hasty, if only because Kant reduces the three questions of authentic metaphysics to the fourth, what is man, in order to grasp this question as anthropological and to carry the laying of the ground for metaphysics over to a philosophical anthropology. Anthropology does not ground metaphysics, therefore, just because it is anthropology.

Buta was not the proper outcome of the Kantian ground-laying just this coherence of the questions concerning the human essence with the grounding of metaphysics? Hence, must not this coherence guide the task of a ground-laying, which is to be retrieved?

However, the critique of the idea of philosophical anthropology shows that it is not sufficient simply to pose the fourth question, what is man. On the contrary, the indeterminacy of this question indicates that in the end, and even now, we have not yet come into possession of the decisive task of the Kantian ground-laying.

Aber wenn schon die Anthropologie in gewisser Weise alle zentralen Probleme der Philosophie in sich versammelt, warum lassen sich diese auf die Frage, was der Mensch sei, zurückführen? Lassen sie sich nur zurückführen, wenn man den Einfall hat, dergleichen zu unternehmen, oder müssen sie auf diese Frage zurückgeführt werden? Wenn sie es müssen, wo liegt der Grund dieser Notwendigkeit? Etwa darin, daß die zentralen Probleme der Philosophie aus dem Menschen herkommen, nicht etwa nur in dem Sinne, daß der Mensch sie stellt, sondern so, daß sie in ihrem inneren Gehalt zu ihm einen Bezug haben? Inwiefern sind aber alle zentralen philosophischen Probleme im Wesen des Menschen beheimatet? Welches sind denn überhaupt die zentralen Probleme und wo liegt ihr Zentrum? Was heißt Philosophieren, daß seine Problematik ein solches im Wesen des Menschen beheimatetes Zentrum hat?

Solange diese Fragen nicht in ihrer inneren Systematik aufgerollt und bestimmt sind, wird nicht einmal die innere Grenze der Idee einer philosophischen Anthropologie sichtbar. Ohne die Erörterung dieser Fragen fehlt überhaupt der Boden für die Entscheidbarkeit über Wesen, Recht und Funktion einer philosophischen Anthropologie innerhalb der Philosophie.

Immer wieder werden sich Versuche einer philosophischen Anthropologie in verständlichen Argumenten anbieten und die zentrale Stellung dieser Disziplin behaupten können, ohne sie aus dem Wesen der Philosophie zu begründen. Immer wieder werden die Gegner der Anthropologie sich darauf berufen können, daß der Mensch nicht ins Zentrum des Seienden gehöre, sondern daß es „daneben” ein „Meer” von Seiendem gebe — eine Zurückweisung der zentralen Stellung der philosophischen Anthropologie, die um nichts philosophischer ist als deren Behauptung.

So ergibt eine kritische Besinnung auf die Idee einer philosophischen Anthropologie nicht nur ihre Unbestimmtheit und innere Grenze, sondern sie macht vor allem deutlich, daß überhaupt Boden und Rahmen fehlen für eine grundsätzliche Frage nach ihrem Wesen.

Daher wäre es auch voreilig, nur deshalb, weil Kant die drei Fragen der eigentlichen Metaphysik auf die vierte Frage, was der Mensch sei, zurückführt, diese Frage als anthropologische zu fassen und die Grundlegung der Metaphysik einer philosophischen Anthropologie zu übertragen. Anthropologie begründet nicht schon deshalb, weil sie Anthropologie ist, die Metaphysik.

Aber a war nicht das eigentliche Ergebnis der Kantischen Grundlegung eben dieser Zusammenhang der Frage nach dem Wesen des Menschen mit der Begründung der Metaphysik? Muß also nicht dieser Zusammenhang die zu wiederholende Aufgabe einer Grundlegung leiten?

Aber die Kritik der Idee der philosophischen Anthropologie zeigt, daß es nicht genügt, nur einfach die vierte Frage, was der Mensch sei, zu stellen. Im Gegenteil, die Unbestimmtheit dieser Frage deutet darauf hin, daß am Ende auch jetzt noch nicht das entscheidende Ergebnis der Kantischen Grundlegung in Besitz genommen ist.

Mais si, en un certain sens, l’anthropologie rassemble en elle tous les problèmes essentiels de la philosophie, comment se fait-il que ceux-ci se laissent ramener à la question de l’essence de l’homme? Cette réduction n’est-elle possible que parce qu’on a décidé de l’entreprendre ou, au contraire, tient-elle à la nature même de ces problèmes? Et si cette possibilité est intrinsèque, où est donc le fondement de cette nécessité? Est-ce peut-être que les problèmes essentiels de la philosophie ont leur source dans l’homme, non seulement en ce sens qu’ils sont posés par lui, mais encore parce que leur contenu intrinsèque comporte une relation à l’homme? Mais en quelle mesure tous les problèmes essentiels de la philosophie ont-ils leur lieu dans l’essence de l’homme? Et quels sont-ils donc, ces problèmes essentiels et où est leur centre? Qu’est-ce que philosopher, si la problématique philosophique est telle qu’elle trouve son lieu et son centre dans l’essence de l’homme?

Aussi longtemps que ces questions ne seront pas développées et précisées dans leur enchaînement systématique, on ne saurait voir les limites essentielles de l’idée d’une anthropologie philosophique. Seule la discussion de ces questions fournit une base au débat sur l’essence, les droits et le rôle d’une anthropologie philosophique au sein de la philosophie.

Sans cesse surgiront de nouvelles tentatives d’anthropologie philosophique qui pourront se présenter avec des arguments plausibles et défendre le rôle central de cette discipline sans cependant pouvoir la fonder sur l’essence de la philosophie. Sans cesse aussi apparaîtront des adversaires de l’anthropologie qui pourront faire remarquer que l’homme n’est pas au centre des étants et qu’une « infinité » d’étants se trouvent « à côté de lui », une réfutation du rôle central de l’anthropologie philosophique qui n’est en rien plus philosophique que son affirmation.

Ainsi une réflexion critique sur l’idée d’une anthropologie philosophique ne met pas seulement en lumière son imprécision et sa fatale insuffisance, mais elle manifeste avant tout que nous ne disposons ni d’une base ni des cadres nécessaires à un examen approfondi de son essence.

Kant, certes, ramène les trois questions de la métaphysique proprement dite à une quatrième question sur l’essence de l’homme; mais il serait prématuré de considérer pour cela cette question comme anthropologique et de confier l’instauration du fondement de la métaphysique à une anthropologie philosophique. L’anthropologie ne suffit pas, du seul fait qu’elle est anthropologie, à fonder la métaphysique.

Mais le véritable résultat de l’instauration kantienne n’était-il pas d’avoir établi la connexion de la question concernant l’essence de l’homme avec celle du fondement de la métaphysique? Cette connexion ne doit-elle pas fournir le fil directeur de la répétition de l’instauration?

La critique de l’idée d’une anthropologie philosophique montre cependant qu’il ne suffit pas simplement de poser la quatrième question, celle de l’essence de l’homme; au contraire, son imprécision même nous indique que finalement nous ne sommes pas encore entrés, même maintenant, en possession du résultat décisif de l’instauration kantienne du fondement.

But even if, in a certain sense, anthropology gathers to itself all the central problems of philosophy, why may these be reduced to the question: What is man? Is this reduction possible only if someone decides to undertake it or, on the contrary, must these problems lead back to this question? And if the latter is true, what is the basis of this necessity? Is it perhaps that the central problems of philosophy have their source in man, not only in the sense that man propounds them but also that in their intrinsic content they bear a relation to him? In what respect do all central philosophical problems find their abode in the essence of man? And, in general, which problems are essential and wherein lies their center? What is the meaning of the expression “to philosophize” if the philosophical problematic is such that it finds its abode and its center in the essence of man?

As long as these questions are not developed systematically and made precise, it will not be possible to determine the essential limits of the idea of a philosophical anthropology. Only the discussion of these questions furnishes the basis for a possible discussion of the essence, right, and function of a philosophical anthropology within philosophy.

Again and again there appear new attempts to present plausible arguments for a philosophical anthropology and to defend the central role of this discipline without, however, basing the latter on the essence of philosophy. Again and again the opponents of anthropology are able to appeal to the fact that man is not at the center of reality and that there is an “infinity” of essents “in addition” to him—a rejection of the central role of philosophical anthropology which is no more philosophical than its affirmation.

Thus, a critical reflection on the idea of a philosophical anthropology not only reveals its indefiniteness and its intrinsic limitations but also makes clear that we have at our disposal neither the basis nor the frame of reference for a thorough examination of its essence.

Although Kant traced the three questions of true metaphysics back to a fourth, i.e., the question as to the essence of man, it would be premature on that account to consider this question as anthropological and to entrust the laying of the foundation of metaphysics to a philosophical anthropology. Anthropology, simply because it is anthropology, cannot provide a foundation for metaphysics.

But is not the discovery of this connection between the question of the essence of man and the establishment of metaphysics the real result of the Kantian laying of the foundation? Must not this connection serve as a guide in the repetition of the laying of the foundation?

However, the critique of the idea of philosophical anthropology shows that it is not enough simply to formulate this fourth question: What is man? On the contrary, the indefiniteness of this question indicates that even now we are not yet in possession of the decisive result of the Kantian laying of the foundation.

139
141