اينكه ثمره بنیانگذاری كانتي در بصيرت نسبت به ارتباط ضروري انسان شناسي و متافيزيك قرار دارد حتي مي تواند بطور غيرمبهم از راه اظهارات خود كانت بررسی گردد. بنیانگذاری كانت براي متافيزيك به سوی يك تاسیس «متافيزيك در هدف نهايي اش»a ، [يعني تاسیس] Metaphysica Specialis معطوف است، که سه رشته كيهان شناسي، علم النفس، و الهيات به آن متعلق اند. اگر در واقع متافيزيك در امكاناتش و حدودش می بایست به عنوان «تمايل طبيعي بشري» لحاظ شود، اين تأسيس، به منزله نقد عقل محض، با اين حال بايد اين [رشته ها] را در دروني ترين ماهيت شان بفهمد. هر چند دروني ترين ماهيت عقل بشري خود را در آن علقه هایی ظاهر می سازد كه به عنوان [علایق] بشری، همواره محرك آن است. « تمام تمايلات عقل من (چه نظري و عملي ) در سه پرسش ذيل متحد مي گردند:
- چه مي توانم بدانم؟
- چه بايد انجام دهم؟
- چه اميدی رواست داشته باشم؟»278
اما اين سه سؤال، آن پرسش هایی هستند كه با سه بخش از متافيزيك حقیقی، به عنوان Metaphysica Specialis مرتبط هستند.b معرفت بشري به طبيعت در وسيع ترين معني از آنچه در دست است مربوط است (كیهان شناسي)؛ كردارها [das Tun] افعال بشر [handeln des Menschen] هستند و به شخص و آزادی مرتبط اند (علم النفس)؛ اميد معطوف به فنا ناپذيري به منزله سعادت است، يعني به عنوان اتحاد با خداوند (الهيات).
اين سه تمايل اصيل، بشر را به عنوان يك ذات طبيعی تعيين نمي كنند، بلكه به منزله «شهروند عالم» تعريف مي نمايند. آنها مقوم موضوع فلسفه «به قصد شهروندی عالم»[“in weltbürgerlicher Absicht”] هستند، يعني این سه تعلق اصیل بشر دامنه فلسفه حقیقی را قوام مي بخشند. لذا كانت در مقدمه سخنراني هايش درباره منطق، جايي كه مفهوم فلسفه را بطور كلي طرح می نماید، مي گويد: «دامنه فلسفه، در اين سیاق از شهروندي عالم، سؤالات ذيل را ایجاب می نماید:
- چه مي توانم بدانم؟
- چه بايد انجام دهم؟
- چه بشایدم امید داشتن؟
- بشر چيست؟ »279
در اينجا يك سؤال چهارمي به همراه سه سؤال قبلي ظاهر مي گردد. اما آيا اين سؤال چهارم راجع به بشر بطور ظاهري به سه پرسش اول الحاق نشده است، و آیا زائد نيست، اگر در نظر داشته باشیم كه از قبل Psychologia Rationales [علم النفس عقلي]، به عنوان رشته اي از Metaphysica Specialis، به بشر مي پردازد؟
اما كانت به سادگي اين پرسش چهارم را به سه پرسش اول ملحق نساخته است. بلكه او مي گويد: «اساسا ما مي توانيم تمام اينها را تحت انسان شناسي دسته بندي كنيم چرا كه سه پرسش اول به پرسش آخر ارجاع می دهند.»280
با اين عبارت، كانت خود آشكارا ثمره مقتضی بنیانگذاری اش براي متافيزيك را بيان مي كند. بدین وسیله تلاش براي يك بازيابي از بنیانگذاری راهنمایی بيّن درباره وظيفه اش دريافت مي كند. يقينا كانت تنها بطور كلي از انسان شناسي سخن مي گويد. هر چند براساس آنچه كه ما در بالا گفته ايم، شكي نمي ماند كه فقط يك انسان شناسی فلسفي مي تواند بنیانگذاری براي فلسفه حقیقی، یعنی Metaphysica Specialis، را به عهده بگيرد. بنابراين آيا بازیابی بنیانگذاری كانتي به عنوان وظيفه مقتضي خود، پرداخت نظامند از یک «انسان شناسي فلسفي» را دنبال مي كند، و لذا آیا نبايد ايده همان [انسان شناسي] را مقدمتا تعیین کرده باشد؟
That the outcome of the Kantian ground-laying lies in the insight into the necessary connectedness of anthropology and metaphysics can even be verified unambiguously through Kant’s own assertions. Kant’s laying of the ground for metaphysics takes aim at a grounding of “metaphysics in its final purpose,a ” of Metaphysica Specialis, to which belong the three disciplines of Cosmology, Psychology, and Theology. As critique of pure reason, this grounding must nevertheless understand these [disciplines] in their innermost essence, if indeed metaphysics is to be grasped in its possibility and its limits as “natural human tendency.” The innermost essence of human reason demonstrates itself, however, in those interests which, as human, always move it. “All the interests of my reason (both speculative and practical) are united in the following three questions:
1. What can I know?
2. What should I do?
3. What may I hope?”278
These three questions, however, are those associated with the three divisions of authentic metaphysics, as Metaphysica Specialis.b Human knowledge refers to nature in the widest sense of what is at hand (Cosmology); deeds [das Tun] are human actions [Handeln des Menschen] and refer to human personality and freedom (Psychology); hope aims at immortality as blessedness, i.e., as the unification with God (Theology).
These three original interests do not determine the human being as a creature of nature, but rather as a “citizen of the world.” They constitute the object of Philosophy “in the aims of the world-citizen” [“in weltbürgerlicher Absicht“], i.e., they constitute the domain of authentic philosophy. Hence Kant says in the introduction to his lectures on Logic, where he develops the concept of Philosophy in general: “The field of Philosophy, in this context of world citizenship, allows for the following questions to be brought:
1. What can I know?
2. What should I do?
3. What may I hope?
4. What is the human being?”279
Here a fourth question appears together with the preceding three. But is not this fourth question concerning the human being attached superficially to the first three, and superfluous as well, if we consider that Psychologia Rationales, as a discipline of Metaphysica Specialis, already treats human beings?
However, Kant did not simply piece this fourth question onto the first three. Rather, he says: “Basically, we can classify all of these under Anthropology because the first three questions refer to the last.”280
With this, Kant himself unequivocally expresses the proper outcome of his laying of the ground for metaphysics. The attempt at a retrieval of the ground-laying hereby receives a clear directive with regard to its task. To be sure, Kant speaks only in general of Anthropology. However, according to what we have discussed above, it stands beyond doubt that only a philosophical anthropology can assume the laying of the ground for authentic philosophy, for Metaphysica Specialis. Does the retrieval of the Kantian ground-laying not come to pursue as its proper task, therefore, the systematic working-out of a “philosophical anthropology,” and hence must it not have determined the idea of the same beforehand?
Daß das Ergebnis der Kantischen Grundlegung in der Einsicht in den notwendigen Zusammenhang zwischen Anthropologie und Metaphysik liegt, läßt sich sogar durch Kants eigene Aussagen unzweideutig belegen. Kants Grundlegung der Metaphysik zielt auf eine Begründung der „Metaphysik im Endzweck” a, der Metaphysica specialis, zu der die drei Disziplinen Kosmologie, Psychologie und Theologie gehören. Die Begründung muß jedoch als Kritik der reinen Vernunft diese in ihrem innersten Wesen verstehen, wenn anders die Metaphysik als „Naturanlage des Menschen” in ihrer Möglichkeit und Grenze begriffen werden soll. Das innerste Wesen der menschlichen Vernunft bekundet sich aber in denjenigen Interessen, die sie als menschliche jederzeit bewegen. „Alles Interesse meiner Vernunft (das spekulative sowohl, als das praktische) vereinigt sich in folgenden drei Fragen:
1- Was kann ich wissen?
2- Was soll ich tun?
3- Was darf ich hoffen?” 278
Diese drei Fragen sind aber diejenigen, denen die drei Disziplinen der eigentlichen Metaphysik als Metaphysica specialis zugeordnet sind. b Das menschliche Wissen betrifft die Natur im weitesten Sinne des Vorhandenen (Kosmologie); das Tun ist das Handeln des Menschen und betrifft seine Persönlichkeit und Freiheit (Psychologie); das Hoffen zielt auf die Unsterblichkeit als Seligkeit, d. h. die Einigung mit Gott (Theologie).
Diese drei ursprünglichen Interessen bestimmen den Menschen nicht als Naturwesen, sondern als „Weltbürger”. Sie machen den Gegenstand der Philosophie „in weltbürgerlicher Absicht”, d. h. das Gebiet der eigentlichen Philosophie aus. Daher sagt Kant in der Einleitung zu seiner Logikvorlesung, wo er den Begriff der Philosophie überhaupt entwickelt: „Das Feld der Philosophie in dieser weltbürgerlichen Bedeutung läßt sich auf folgende Fragen bringen:
1- Was kann ich wissen?
2- Was soll ich tun?
3- Was darf ich hoffen?
4- Was ist der Mensch?” 279
Hier taucht zu den angeführten drei Fragen eine vierte auf. Ist aber diese vierte Frage nach dem Menschen den ersten dreien nicht äußerlich angefügt und zudem überflüssig, wenn bedacht wird, daß die Psychologia rationalis als Disziplin der Metaphysica specialis doch schon vom Menschen handelt?
Allein, Kant hat diese vierte Frage den ersten dreien nicht einfach angestückt, sondern er sagt: „Im Grunde könnte man aber alles dieses zur Anthropologie rechnen, weil sich die drei ersten Fragen auf die letzte beziehen.” 280
Damit hat Kant selbst das eigentliche Ergebnis seiner Grundlegung der Metaphysik unzweideutig ausgesprochen. Der Versuch einer Wiederholung der Grundlegung hat hierdurch eine klare Anweisung seiner Aufgabe erhalten. Zwar spricht Kant nur im allgemeinen von Anthropologie. Aber nach dem oben Erörterten steht es außer Zweifel, daß nur eine philosophische Anthropologie die Grundlegung der eigentlichen Philosophie, der Metaphysica specialis, übernehmen kann. Wird so die Wiederholung der Kantischen Grundlegung nicht die systematische Ausarbeitung einer „philosophischen Anthropologie” als ihre eigentliche Aufgabe betreiben und daher zuvor die Idee derselben bestimmen müssen?
Que le véritable résultat de l’instauration kantienne du fondement réside bien dans la saisie du lien nécessaire entre l’anthropologie et la métaphysique, c’est ce qu’attestent sans équivoque possible les déclarations mêmes de Kant. L’instauration kantienne du fondement de la métaphysique vise à fonder la « métaphysique en son but ultime », c’est-à-dire la metaphysica specialis, à laquelle appartiennent trois disciplines : la cosmologie, la psychologie et la théologie. L’instauration, en tant qu’elle est une critique de la raison pure, doit comprendre ces dernières selon leur essence intrinsèque, si réellement on veut saisir en sa possibilité et ses limites la métaphysique comme « disposition naturelle de l’homme ». L’essence fondamentale de la raison humaine se manifeste dans les « intérêts » qui, en tant que raison humaine, la préoccupent constamment. « Tout intérêt de ma raison (spéculatif aussi bien que pratique) est contenu dans ces trois questions :
« 1° Que puis-je savoir?
« 2° Que dois-je faire?
« 3° Que m’est-il permis d’espérer 1? »
Or, ces trois questions sont celles que l’on assigne comme objet aux trois disciplines de la métaphysique proprement dite, c’est-à-dire de la metaphysica specialis. Le savoir humain concerne la nature, c’est-à-dire ce qui est donné au sens le plus large du mot (cosmologie); l’activité de l’homme concerne sa personnalité et sa liberté (psychologie); enfin son espoir se concentre sur l’immortalité comme béatitude, c’est-à-dire comme union avec Dieu (théologie).
Ces trois intérêts originels déterminent l’homme, non pas en tant qu’il est un être naturel mais en tant que « citoyen du monde ». Ils forment l’objet de la philosophie « considérée sous sa dimension cosmopolitique » [in weltbürgerlicher Absicht], c’est-à-dire qu’ils définissent le champ de la philosophie véritable. Voilà pourquoi Kant dit dans l’introduction à son cours de logique, en développant le concept de la philosophie : « Le champ de la philosophie, selon cette signification cosmopolitique, se laisse ramener aux questions suivantes :
« 1° Que puis-je savoir?
« 2° Que dois-je faire?
« 3° Que m’est-il permis d’espérer?
« 4° Qu’est-ce que l’homme 2? »
Une quatrième question s’ajoute ici aux trois questions déjà citées. Mais ne faut-il pas penser que cette question relative à l’homme n’est qu’extérieurement adjointe aux trois premières et est donc superflue, si l’on considère que la psychologia rationalis, en tant que discipline de la metaphysica specialis, traite déjà de l’homme?
Cependant Kant n’a pas simplement ajouté cette quatrième question aux trois premières, car il dit : « Au fond, on pourra mettre tout ceci au compte de l’anthropologie puisque les trois premières questions se rapportent à la quatrième 3. »
Et par là Kant a énoncé sans équivoque le résultat authentique de son instauration du fondement de la métaphysique. Par là aussi, la tentative de répéter l’instauration reçoit une indication précise de la tâche qui lui incombe. Sans doute, Kant ne mentionne-t-il l’anthropologie que d’une façon très générale. Cependant après ce qui a été dit plus haut, il est hors de doute que seule une anthropologie philosophique est capable d’assumer l’instauration du fondement de la véritable philosophie, de la metaphysica specialis. N’en faut-il pas conclure qu’une répétition de l’instauration kantienne prendra pour tâche spécifique, le développement systématique d’une « anthropologie philosophique » et que donc l’idée de celle-ci devra d’abord être déterminée?
That the outcome of the Kantian laying of the foundation lies in the insight into the necessary connection between anthropology and metaphysics is affirmed unequivocally by Kant’s own statements. Kant’s laying of the foundation of metaphysics has as its goal the establishment of “metaphysics in its final purpose,” metaphysica specialis, to which belong the three disciplines: cosmology, psychology, and theology. As a critique of pure reason, this laying of the foundation must understand these disciplines in their innermost essence, provided that metaphysics is to be grasped in its possibility and its limits as a “natural disposition of mankind.” The fundamental essence of human reason manifests itself in those “interests” with which, because it is human, it is always concerned. “The whole interest of my reason, whether speculative or practical, is concentrated in the three following questions :
1. What can I know?
2. What ought I do?
3. What may I hope?”2
These three questions, however, are those with which the three disciplines of true metaphysics, i.e., metaphysica specialis, are concerned. Man’s knowledge is concerned with nature, with that which is actually given in the broadest sense of the term (cosmology); man’s activity concerns his personality and freedom (psychology); finally, man’s hope is directed toward immortality as bliss, as union with God (theology).
These three fundamental interests do not determine man as a natural being but as a “citizen of the world.” They constitute the object of philosophy as a “matter of world citizenship,” that is, they define the domain of philosophy. Hence, Kant states in the introduction to his course of lectures on logic wherein he develops the concept of philosophy in general: “The field of philosophy as pertaining to world citizenship can be reduced to the following questions:
1. What can I know?
2. What should I do?
3. What may I hope?
4. What is man?”3
Here, a fourth question is added to the three previously cited. But when we consider that psychologia rationalis as a discipline of metaphysica specialis already treats of man, are we not constrained to believe that this fourth question relative to man is only superficially added to the other three and is, therefore, superfluous.
However, Kant does not simply add this fourth question to the other three, for he says: “Basically, all these can be classified under anthropology, since the first three are related to the last.”4
With this, Kant states unequivocally the real result of the laying of the foundation of metaphysics. The attempt to repeat the laying of the foundation also receives thereby a clear indication of the task involved. To be sure, Kant mentions anthropology only in a very general way. However, in the light of what has been said above, it seems true beyond a doubt that only a philosophical anthropology can undertake the laying of the foundation of true philosophy, i.e., metaphysica specialis. Is it not necessary to conclude, therefore, that a repetition of the Kantian laying of the foundation pursues as its specific task the development of a “philosophical anthropology” and hence that the idea of such an anthropology must be determined beforehand?