142
اما اگر بنیانگذاری پرسش “انسان چيست” را كنار نگذارد، اما معذلك يك پاسخ صريح هم برای آن بدست نياورد، در عوض اگر ابتدا پرسش را در پرسش انگيزي اش آشكار سازد، آنگاه بنیانگذاری چگونه وضعی دارد با پرسش چهارم از پرسش هاي كانت كه Metaphysica Specialis ، و توام با آن فلسفه ورزي حقیقی، می بایست به آن فرو كاسته شود؟
بنابراين ما خواهيم توانست تا اين پرسش چهارم را آنطور كه می بایست مطرح می شد مطرح كنيم تنها اگر براساس درك ثمره بنیانگذاری كه ما اكنون بدست آورده ايم به آن به عنوان پرسش بپردازيم و از يك پاسخ شتابزده اجتناب نماييم.
مطلب مورد پرسش اين است که: چرا سه پرسش- (1) چه مي توانم بدانم؟ (2) چه بايد انجام دهم؟ (3) چه اميدي بشایدم داشتن؟- مي توانند به پرسش چهارم «مرتبط» باشند؟ چرا «ما مي توانيم …. همه اينها را به انسان شناسي تحويل نماييم»؟ چه چيزي در اين سه پرسش مشترك است، از چه لحاظ آنها متحد هستند بطوری كه در واقع مي توانند به يك پرسش چهارم بازگردند؟ خود اين پرسش چهارم بايد چگونه پرسيده شود تا بتواند هر كدام از سه پرسش متحد شده در خود را تقبل و حمل نمايد؟
دروني ترين گرايش عقل بشري اين سه پرسش را در خود متحد مي سازد. در آن گرايش، يك توانستن[شناخت]، يك بایستن[تکلیف] و يك شایستن[امید] <4> عقل بشر مورد سؤال قرار مي گيرند.
جايي كه يك توانايي مورد سؤال است و مي خواهد كه برحسب امكاناتش تعيين حدود گردد، پيشاپيش خود را در يك نا-توانايي[in einem nicht-kow] قرار مي دهد. يك قادر علی الاطلاق نيازي ندارد که بپرسد: چه مي توانم انجام دهم، يعني چه نمي توانم انجام دهم؟H قادر مطلق نه تنها مجبور نیست اینگونه بپرسد، بلكه براساس ماهيت اش به هيچ وجه نمي تواند اين سؤال را طرح كند. هر چند اين عدم توانايي نقص نيست؛ بلكه آنچيزي است كه منزه از تأثر هر نقص و «لا» است. هر آن كس كه می پرسد: چه مي توانم انجام دهم؟ بدين وسیله يك محدوديتH را برملا مي سازد. هر آن كس كه كلا بواسطه گرايش باطني اش به اين پرسش واداشته می شود محدوديتی را در کنه ذات خويش افشا مي سازد.
جايي كه يك وظيفه مورد پرسش است؟ ذات پرسشگر بين «آري» و «خير» در ترديد است و نگران آنچه نبايد انجام دهد. ذاتي كه بطور بنيادي تعلق به بایسته دارد خويش را در يك هنوز- ادا-نشدگی می یابد؛ چنان كه در واقع آنچه كه می بایست انجام دهد براي او پرسش برانگیز مي گردد. اين هنوز- نه ی برآورده نشدگی، كه خود هنوز نامعين است، كليدي به ما مي دهد كه موجودی كه تعلق باطني اش قرين وظيفه است بطور بنيادي محدود است.
جايي كه يك روا بودن[اميد] مورد پرسش است، اين پرسش در آنچه به پرسشگر اعطا شده يا دريغ گردیده بروز مي كند. آنچه درباره آن پرسش مي شود چيزي است كه مي تواند مورد انتظار قرار گيرد و آنچه نمي تواند مورد انتظار واقع شود. هر چند هر انتظاري مستلزم يك فقر است. اگر اين نيازمندي از تعلق باطني عقل بشري ناشي مي گردد، پس عقل را به عنوان يك چيزي كه ذاتا محدود است تصديق مي نمايد.
اما عقل بشريْ محدوديت را فقط در اين پرسش ها فاش نمي كند؛ بلكه خود تعلق باطني اش قرین محدوديت است. برای اين عقل، موضوع خلاصی از توانستن، بایستن و شایستن نيست، تا بدين طريق محدوديت را فرو نشاند، بلكه بعكس. دقيقا مساله مطمئن شدن از اين محدوديت است تا خودش را در آن حفظ کند.
بدين اساس، محدوديت به سادگي به عقل محض بشر وابسته نيست، بلكه در عوض محدوديت اش تعلق به رو به پایانی [Verendlichung] است، يعني «مراقبت» محدود-توان-بود[وجود استعدادی محدود انسانEndlich-sein-können] .<5>
If the ground-laying, however, perhaps does not push aside the question ‘what is man,’ but still does not obtain a clear-cut answer to it, if instead it first makes the question visible in its questionableness, how then does it stand with the fourth of Kant’s questions, to which Metaphysica Specialis, and with it authentic philosophizing, is to be reduced?
We will thus only be able to pose this fourth question as it should have been posed if we work it out as a question on the basis of the understanding of the outcome of the ground-laying which we have now attained and if we forego a hasty answer.
It is a matter of asking: Why can the three questions — (1) What can I know? (2) What should I do? (3) What may I hope? — be “related to” the fourth? Why “can we . . . assign all of these to Anthropology”? What is common to these three questions, in what respect are they unified so that they indeed can lead back to a fourth? How must this fourth question itself be asked so that it can take up and bear each of the three questions unified within it?
The innermost interest of human reason unites these three questions in itself. In it, an ability, a duty, and an allowing [to hope]<4> of human reason stand in question.
Where an ability is questionable and wants to be delimited in terms of its possibilities, it already places itself within a disability [in einem Nicht-Können]. An all-powerful entity need not ask: What can I doH, i.e., What can I not do? It not only does not have to so ask, but according to its essence it cannot pose this question at all. This disability, however, is no deficiency; it is rather what is untouched in every deficiency and “not.” Whosoever asks: What can I do? betrays thereby a finitudeH. Whosoever comes wholly to be moved by his innermost interest in this question reveals a finitude in the depths of his essence.
Where a duty is questionable, the questioning creature hovers between “yes” and “no” and worries about what it should not do. A creature that is fundamentally interested in a duty knows itself in a not-yet-having-fulfilled, so that what indeed it should do becomes questionable to it. This not-yet of a fulfilling, which is itself still undetermined, gives us a clue that a creature whose innermost interest is with a duty is fundamentally finite.
Where an allowing [to hope] becomes questionable, it rises up in what has been conceded or in what remains denied to the questioner. What is asked about is what can be placed in the expectation and what cannot. All expecting, however, needs a privation. If this neediness even arises in the innermost interest of human reason, then it attests to that reason as one which is essentially finite.
But human reason does not just disclose finitude in these questions; rather, its innermost interest is with finitude itself. For this reason, it is not a matter of doing away with the ability, duty, and allowing [to hope], in this way to extinguish finitude, but rather the reverse. It is precisely a question of becoming certain of this finitude in order to hold oneself in it.
Accordingly, finitude does not depend simply upon pure human reason, but instead its finitude is perishing [Verendlichung], i.e., “Care” about the potentiality-to-be-finite.<5>
Wenn aber so die Grundlegung die Frage, was der Mensch sei, nicht etwa beiseiteschiebt, ihr aber auch nicht eine runde Antwort verschafft, sondern sie erst in ihrer Fraglichkeit sichtbar macht, wie steht es dann um die vierte Frage Kants, auf die die Metaphysica specialis und damit das eigentliche Philosophieren zurückgeführt werden soll?
Wir werden diese vierte Frage nur dann so stellen können, wie sie gestellt sein will, wenn wir sie aus dem jetzt gewonnenen Verständnis des Grundlegungsergebnisses her als Frage ausarbeiten und auf eine vorschnelle Antwort verzichten.
Es gilt zu fragen: warum lassen sich die drei Fragen (1. Was kann ich wissen? 2. Was soll ich tun? 3. Was darf ich hoffen?) auf die vierte „beziehen”? Warum „könnte man … alles dieses zur Anthropologie rechnen”? Was ist das Gemeinsame dieser drei Fragen, in welcher Hinsicht sind sie einheitlich, so zwar, daß sie auf die eine vierte zurückgeführt werden können? Wie muß diese vierte Frage selbst fragen, damit sie jene drei einheitlich in sich aufnehmen und tragen kann?
Das innerste Interesse der menschlichen Vernunft vereinigt in sich die genannten drei Fragen. Darin steht ein Können, Sollen und Dürfen der menschlichen Vernunft in Frage.
Wo ein Können fraglich ist und sich in seinen Möglichkeiten umgrenzen will, steht es selbst schon in einem Nicht-Können. Ein allmächtiges Wesen braucht nicht zu fragen: was kann ich, d. h. was kann ich nicht? Es braucht nicht nur nicht so zu fragen, es kann seinem Wesen nach diese Frage überhaupt nicht stellen. Dieses Nichtkönnen aber ist kein Mangel, sondern die Unberührtheit von jeglichem Mangel und „Nicht”. Wer aber so fragt: was kann ich?, bekundet damit eine Endlichkeit. Was vollends in seinem innersten Interesse von dieser Frage bewegt wird, offenbart eine Endlichkeit im Innersten seines Wesens.
Wo ein Sollen fraglich ist, schwebt das fragende Wesen zwischen „Ja” und „Nein”, es wird umgetrieben von solchem, was es nicht soll. Ein Wesen, das von Grund aus an einem Sollen interessiert ist, weiß sich in einem Noch-nicht-erfüllt-haben, so zwar, daß ihm fraglich ist, was es überhaupt soll. Dieses Noch-nicht eines selbst noch unbestimmten Erfüllens gibt Kunde davon, daß ein Wesen, dessen innerstes Interesse bei einem Sollen steht, im Grunde endlich ist.
Wo ein Dürfen fraglich wird, ragt solches herein, was dem Fragenden zugestanden ist oder versagt bleibt. Gefragt wird nach solchem, was in die Erwartung gestellt werden kann und was nicht. Alles Erwarten aber offenbart eine Entbehrung. Erwächst gar diese Bedürftigkeit im innersten Interesse der menschlichen Vernunft, dann bezeugt sich diese als eine wesenhaft endliche.
Allein, die menschliche Vernunft verrät nicht nur Endlichkeit in diesen Fragen, sondern ihr innerstes Interesse geht auf die Endlichkeit selbst. Es geht ihr darum, nicht etwa das Können, Sollen und Dürfen zu beseitigen, also die Endlichkeit auszulöschen, sondern umgekehrt darum, dieser Endlichkeit gerade gewiß zu werden, um in ihr sich zu halten.
Die Endlichkeit hängt demnach der reinen menschlichen Vernunft nicht einfach nur an, sondern ihre Endlichkeit ist Verendlichung, d. h. „Sorge” um das Endlich-sein-können.
Mais si l’instauration ne veut ni écarter la question de l’essence de l’homme ni lui fournir une réponse nette, si elle veut seulement en rendre perceptible le caractère problématique, qu’advient-il de la quatrième question posée par Kant, question à laquelle devait se ramener la metaphysica specialis et, avec elle, la pensée philosophique véritable?
Nous n’arriverons à poser cette quatrième question d’une manière convenable que si nous la développons en tant que question à partir de l’interprétation, telle qu’elle est à présent fixée, du résultat de l’instauration, et si nous renonçons à toute réponse prématurée.
Il s’agit de se demander pourquoi les trois questions (1. Que puis-je savoir? 2. Que dois-je faire? 3. Que m’est-il permis d’espérer?) « se laissent rapporter » à la quatrième. Pourquoi « tout cela peut-il être mis au compte de l’anthropologie »? Qu’y a-t-il de commun entre ces trois questions, sous quel aspect, capable de les réduire à la seule quatrième question, sont-elles une? Comment cette quatrième question doit-elle se formuler pour qu’elle puisse englober, porter dans son unité, les trois autres?
L’intérêt le plus profond de la raison humaine forme le lien des trois questions considérées. Elles mettent en jeu un pouvoir, un devoir et un espoir de la raison humaine.
Lorsqu’un pouvoir est mis en question et que l’on veut en délimiter les possibilités, il manifeste du même coup un non-pouvoir. Un être tout-puissant n’a pas à se demander : que puis-je?, c’est-à-dire : que ne puis-je pas? Non seulement il n’a pas besoin de poser une telle question mais il est contraire à sa nature de la pouvoir poser. Ce dernier non-pouvoir n’est pas un défaut mais l’absence de tout défaut et de toute « négativité ». Celui qui s’interroge sur son pouvoir manifeste par là une finitude. Et celui qu’une telle question touche dans son intérêt le plus intime prouve une finitude an plus intime de son être.
Là où un devoir est mis en cause, celui qui s’interroge, hésite entre un « oui » et un « non », se trouve tourmenté par ce qu’il ne doit pas faire. Un être qui s’intéresse foncièrement à un devoir sait ne s’être pas encore complètement accompli, et il le sait de telle manière qu’il est poussé à se demander ce qu’il y aurait lieu de faire. Ce défaut d’un accomplissement, lui-même encore indéterminé, révèle un être qui, parce que le devoir est son intérêt le plus intime, est en son fond fini.
Là où un espoir est mis en jeu, apparaît quelque chose qui pourra être accordé ou refusé à celui qui le demande. On se demande ce qu’il est permis et ce qu’il n’est pas permis d’attendre. Mais toute attente manifeste un manque, et si ce manque est relatif à l’intérêt le plus intime de la raison humaine, celle-ci se reconnaît comme essentiellement finie.
Ainsi, par ces questions, la raison humaine ne trahit pas seulement sa finitude mais encore manifeste-t-elle que son intérêt le plus intime se concentre sur cette finitude même. Il ne s’agit donc pas pour elle d’éliminer le pouvoir, le devoir et l’espoir, et ainsi d’écarter la finitude mais, au contraire, de s’assurer de cette finitude afin de s’y tenir.
La finitude n’est donc pas une propriété accidentelle de la raison pure humaine, mais définit pour celle-ci la nécessité de se rendre finie, c’est-à-dire le « souci » d’un pouvoir-être fini.
However, if the laying of the foundation seeks neither to evade the question as to the essence of man nor to supply a clear-cut answer thereto but only to bring its questionable character to light, then what becomes of Kant’s fourth question, namely, that to which metaphysica specialis and with it true philosophy is to be reduced?
We will succeed in asking this fourth question as it should be asked only if we forego a premature answer and develop it as a question through the understanding we have now attained of the result of the laying of the foundation.
It is now a matter of asking why the three questions—1. What can I know? 2. What should I do? 3. What may I hope?—”admit of being related” to the fourth? Why can “all these be classified under anthropology”? What do these three questions have in common? In what respect are they one and, hence, capable of being reduced to the fourth? How must this fourth question itself be formulated in order to include the other three and sustain them in its unity?
The most profound interest of human reason forms the connecting link between these three questions. In them are brought into question a power, a duty, and a hope of human reason.
Where there is a question concerning a power and one delimits its possibilities, there is revealed at the same time a non-power [Nicht-Können]. An omnipotent being need not ask, “What am I able to do”?, i.e., “What am I not able to do”? Not only does such a being have no need to ask such a question; it is contrary to its nature to be able to ask it. This not-being-able is not a deficiency but the absence of all deficiency and all “negativity.” Whosoever asks, “What am I able to do”? betrays thereby his own finitude. And whosoever is concerned in his innermost interests by such a question reveals a finitude in his innermost nature.
When an obligation is brought into question, the being who raises the question hesitates between a “yes” and a “no,” thus finding himself tormented by the question of what he should do. A being fundamentally concerned with his duty understands himself through a not-yet-having-fulfilled, so that he is driven to ask himself what he should do. This not-yet of the fulfillment of something still indeterminate reveals a being who, because his duty is his most intimate interest, is basically finite.
Whenever a hope is brought into question, it is a matter of something which can be granted or denied to the one who asks. What is asked for is such that it can be expected or not expected. All expectation, however, reveals a privation, and if this privation involves the most intimate interest of human reason then the latter is affirmed to be essentially finite.
Thus, not only does human reason betray its finitude by these questions, but also its innermost interest is concerned with this finitude. It is not a question of eliminating the power, the obligation, and the hope in order to evade the finitude but, conversely, it is a question of becoming certain of this finitude in order to hold oneself in it.
Hence, finitude is not merely an accidental property of human reason; the finitude of human reason is finitization [Verendlichung], i.e., “concern” 9 [Sorge] about the ability to be finite.