ب) تفكر محض در شناخت محدود

 11- مفهوم محض فاهمه (Notion [معقول])

 مؤلفه ديگر در محدوديت معرفت بشري تفكر است كه به عنوان [عمل] بازنمايي تعيین کننده معطوف به آن چيزي است كه در شهود شهود مي گردد و بنابراين تنها در خدمت شهود است. ابژۀ شهود كه همیشه امري جزئي است باز هم به عنوان «چنين و چنان» در يك «بازنمايي كلي»، يعني در مفهوم، متعيّن مي گردد. لذا محدوديت شهودِ تفكركننده، شناسایي ای است بواسطه مفاهيم؛ شناسایی محض شهود محض است از طريق مفاهيم. موضوع ارائه اين امر است اگر وجود كاملاً ضروري معرفت محض بطور كلي می بایست تضمين شده باشد. اما برای اینکه بتوان چنين مفاهيم محضي را يافت آنچه پيش از همه نياز است توضيح آن چيزي است كه تحت اين عنوان جسته مي گردد.

برای مثال در بازنمايي زيفون، چنار يا صنوبر به عنوان درخت، جزئي اي كه به عنوان چنين و چنان چيزي شهود مي گردد، از منظر چيزي كه «اطلاق مي گردد به كثرت» تعيّن مي يابد. در واقع اين قابلیت اطلاق به كثرت بازنمايي به عنوان مفهوم را توصيف مي نمايد، اما با اين حال هنوز به ماهيت اصيل آن اصابت نمي كند. پس حداقل اين قابليت اطلاق به كثرت به عنوان ويژگي اي مشتق در اين واقعيت مبتني است كه بازنمايي شده در مفهوم، واحد ی است كه در آن چندين ابژه اتفاق دارند. [عمل] بازنمايي مفهومي روا داشتن توافق كثرت در اين واحد است. لذا یگانگی اين واحد بايد بطور منتظرانه در [عمل] بازنمايي مفهومي در نظر گرفته شود، و بايد همه گفتارها كه راجع به كثرت تعيین کننده اند را ممکن سازد. اين در نظر داشتن اوليه واحد كه در آن كثرت بايد بتواند متفق گردد عمل اصلي صورتدهي مفهوم است. كانت آن را «رفلکشن/تأمل» مي نامد. رفلکشن/تأمل «ملاحظه ای {است} كه بدان وسيله بازنمايي هاي گوناگون مي توانند در يك آگاهي اخذ گردند.»69

چنين تأملی وحدتي را بدست مي آورد كه بدين نحو كثرت را در بر مي گیرد، چنان كه با رجوع به اين وحدت كثرات مي توانند به يكديگر تطبیق شوند (مقايسه). در عين حال آنچه مطابق با واحدي كه نزد ما نگه داشته شده است نمي باشد ناديده گرفته مي شود (انتزاع در معناي كانتي). آنچه در [عمل] بازنمايي مفهومي بازنمايي مي گردد «بازنمايي {است} تا جايي كه مي تواند مندرج در [چيزهاي] گوناگون باشد.»70 در مفهوم، اصلا چیزی بازنمايي نمي گردد كه بطور بالفعل به كثرت تعلق دارد، بلكه [آنچه در مفهوم بازنمايي مي شود] اين [خود] تعلق[و ارجاع به جزئی] است، تا جایی که آن[مفهوم] متعلق[ و راجع به کثرات جزئی] است، يعني در يگانگی اش. لذا آنچه به عنوان اين واحدِ دربرگيرنده بازنمايي مي گردد مفهوم است و لذا كانت بدرستي مي گويد: «همانگويي صرف است سخن گفتن از مفاهیم کلي يا مشترك.»71

چون بازنمايي در مفهوم در عمل اساسي در- نظر- داشتن اوليۀ واحد ی که به کثرت اطلاق می گردد صورت مي گيرد، يعني در رفلکشن/تأمل براساس [نظر] كانت، مفاهيم نيز تأمل شده ناميده مي گردند، يعني بازنمايي هايي كه از رفلکشن/تأمل طرح مي گردند. ويژگي مفهومي يك بازنمايي- آنچه كه در آن بازنمايي مي گردد فرم واحدي را دارد كه به كثرت اطلاق مي گردد- هر زمان از رفلکشن/تأمل نشات مي گيرد. هر چند براساس درون مايه [Wasgehalt] تعيّن بخش واحد، اين امر اغلب از شهود تجربي اي كه مقايسه مي كند و فرا مي گيرد[انتزاع می کند] ناشی می شود. منشا درون مايه[Wasgehalt] <13> چنين مفاهيم تجربي اي از اين رو مسأله اي نيست.

هرچند تحت عنوان «مفهوم محض»، بازنمايي «تأمل شده» ای جستجو شد كه درون مايه [Wasgehalt] آن ذاتا نمي تواند از پديدارها فرا خوانده شود. همچنين محتوایش [Inhalt] بايد به نحو ماتقدم قابل دسترسي باشد. مفاهيمي كه همچنين محتوایشان [Inhalt] به نحو ماتقدم داده می شوند را كانت notion [معقولات]، conceptus dati a priori ، مي نامد.72

B) PURE THINKING IN FINITE KNOWING

§11. The Pure Concept of Understanding (Notion)

The other element in the finitude of human knowledge is thinking which, as determinative representing, is directed toward what is intuited in intuition and thus is in service to intuition alone. The object of an intuition, which is always a particular, is nevertheless determined as “such and such” in a universal representation,” i.e., in the concept. The finitude of thinking intuition is therefore a knowing through concepts; pure knowing is pure intuition through pure concepts. It is a matter of exhibiting this if the full essential existence of pure knowledge in general is to be secured. In order to be able to find such pure concepts, however, what is required first of all is the clarification of what is being sought under this name.

In the representing of a linden, a beech or a fir as a tree, for example, the particular which is intuited as such and such a thing is determined on the basis of a reference to the sort of thing which “applies for many.” Indeed, this applicability to many [instances] characterizes a representation as concept, but nevertheless it does not yet hit upon its original essence. For its part, then, this applicability to many [instances] as a derivative character is grounded in the fact that represented in the concept is the one [das Eine] in which several objects agree. Conceptual representing is the allowing of the agreement of many in this one. The oneness of this one must be anticipatively kept in view in conceptual representing, therefore, and it must allow for all assertions concerning the many which are determinative. This preliminary keeping in view of the one within which the many should be able to agree is the basic act of the forming of a concept. Kant calls it “Reflection.” It is “the deliberation whereby various representations can be grasped in one consciousness.”69 Such deliberating achieves a unity which as such encompasses many, so that with reference to this oneness the many can be likened to one another (comparison). At the same time, what is not in accord with the one that has been held out to us is disregarded (abstraction in the Kantian sense). What is represented in conceptual representing is “a representation insofar as it can be embodied in various [things].”70 In the concept, something is not simply represented which tactically belongs to many; instead it is this belonging, insofar as it belongs, i.e., in its oneness, [which is represented]. What is thus represented as this encompassing one is the concept, and thus Kant rightly says: “It is a mere tautology to speak of universal or common concepts.”71

Because the representation is formed into a concept in the basic act of the preliminary keeping-in-view of the one which applies to many, i.e., in reflection according to Kant, the concepts also are called reflected, i.e., [they are] representations which spring forth from reflection. The conceptual character of a representation—what is represented in it has the form of the one which applies to many—springs forth each time from reflection. However, according to the content of the determinative one, this arises for the most part from the empirical intuiting which compares and which learns from that. The origin of the content [Wasgehalt<13> of such empirical concepts is hence no problem.

Under the heading “pure concept,” however, a “reflected” representation was sought whose content [Wasgehalt] essentially cannot be read from appearances. Also, its content [Inhalt] must be obtainable a priori. Concepts which are also given their content [Inhalt] a priori, Kant calls notions, conceptus dati a priori.72

b) Das reine Denken im endlichen Erkennen

11. Der reine Verstandesbegriff (Notion)

Das andere Element in der Endlichkeit menschlicher Erkenntnis ist das Denken, das als bestimmendes Vorstellen auf das in der Anschauung Angeschaute abzweckt und so der Anschauung allein dient. Der Gegenstand einer Anschauung, der je ein Einzelnes ist, bestimmt sich jedoch als „das und das” in einer „allgemeinen Vorstellung”, d. h. im Begriff. Die Endlichkeit der denkenden Anschauung ist daher ein Erkennen durch Begriffe; reines Erkennen ist reine Anschauung durch reine Begriffe. Diese gilt es aufzuweisen, wenn überhaupt der volle Wesensbestand einer reinen Erkenntnis gesichert sein soll. Um aber solche reinen Begriffe finden zu können, bedarf es erst einmal der Klärung dessen, was unter diesem Titel gesucht wird.

Im Vorstellen, z. B. einer Linde, Buche, Tanne als Baum, wird das je einzelne Angeschaute als das und das bestimmt, aus dem Hinblick auf solches, was „für viele gilt”. Diese Vielgültigkeit kennzeichnet zwar eine Vorstellung als Begriff, trifft jedoch noch nicht dessen ursprüngliches Wesen. Denn diese Vielgültigkeit gründet ihrerseits als abgeleiteter Charakter darin, daß im Begriff je das Eine vorgestellt ist, in dem mehrere Gegenstände übereinkommen. Begriffliches Vorstellen ist Übereinkommenlassen von Mehreren in diesem Einen. Die Einheit dieses Einen muß daher im begrifflichen Vorstellen vorgreifend herausgesehen und allen bestimmenden Aussagen über das Mehrere vorgehalten werden. Das vorgängige Heraussehen des Einen, darin Mehr er es soll übereinkommen können, ist der Grundakt der Begriffsbildung. Kant nennt ihn „Reflexion”. Sie ist „die Überlegung, wie verschiedene Vorstellungen in einem Bewußtsein begriffen sein können” 69.

Solches Überlegen bringt eine Mehreres umgreifende Einheit als solche vor sich, so daß im Bezug auf diese Einheit die Mehreren verglichen werden (Komparation); zugleich wird dabei von dem, was mit dem vorgehaltenen Einen unstimmig ist, abgesehen (Abstraktion im Kantischen Sinne). Das im begrifflichen Vorstellen Vorgestellte ist „eine Vorstellung, sofern sie in verschiedenen enthalten sein kann” 70. Im Begriff wird nicht einfach etwas vorgestellt, was faktisch Mehrerem zukommt, sondern dieses Zukommende, sofern es zukommt, d. h. in seiner Einheit. Als dieses umgreifende Eine ist das so Vorgestellte der Begriff, daher sagt Kant mit Recht: „Es ist eine bloße Tautologie, von allgemeinen oder gemeinsamen Begriffen zu reden” 71.

Weil die Vorstellung sich zum Begriff bildet im Grundakt des vorgängigen Heraussehens des vielgültigen Einen, d. h. nach Kant in der Reflexion, heißen die Begriffe auch reflektierte, d. h. aus der Reflexion entspringende Vorstellungen. Der Begriffscharakter einer Vorstellung — daß ihr Vorgestelltes die Form des vielgültigen Einen hat — entspringt jederzeit der Reflexion. Was dabei jedoch, seinem Wasgehalt nach, das bestimmende Eine ist, das erwächst zumeist aus dem empirisch vergleichenden und absehenden Anschauen. Der Ursprung des Wasgehaltes solcher empirischen Begriffe ist daher kein Problem.

Unter dem Titel „reiner Begriff” ist dagegen eine „reflektierte” Vorstellung gesucht, deren Wasgehalt wesensmäßig nicht an den Erscheinungen abgelesen werden kann. Auch sein Inhalt muß daher a priori gewonnen werden können. Begriffe, die auch ihrem Inhalt nach a priori gegeben sind, nennt Kant Notionen, conceptus dati a priori 72.

b) LA PENSÉE PURE DANS LA CONNAISSANCE FINIE.

§ 11. — Le concept pur de l’entendement (la notion).

L’autre élément de la finitude de la connaissance humaine est la pensée qui, comme représentation déterminante, vise ce qui est intuitionné dans l’intuition et se trouve ainsi entièrement au service de celle-ci. L’objet d’une intuition, qui est toujours un étant particulier, se détermine comme « tel et tel » dans une « représentation générale », c’est-à-dire dans un concept. La finitude de l’intuition pensante consiste donc à connaître par concepts; la connaissance pure est une intuition pure au moyen de concepts purs. Ce sont ceux-ci qu’il faut expliciter si l’on veut assurer dans son ensemble la structure essentielle d’une connaissance pure. Mais si l’on veut découvrir pareils concepts purs, il convient d’abord de tirer au clair ce que l’on entend par ce terme.

Lorsqu’on se représente par exemple un tilleul, un hêtre ou un sapin en tant qu’arbre, l’objet particulier de l’intuition est déterminé comme tel et tel, eu égard à ce qui « vaut pour plusieurs ». La portée générale caractérise sans doute une représentation comme concept mais n’en touche pas encore l’essence originelle. Car cette portée générale se fonde elle-même, en tant que caractère dérivé, sur le fait que, dans le concept, on représente l’élément identique [das Eine] par lequel plusieurs objets coïncident. La représentation conceptuelle est une manière de faire coïncider plusieurs étants selon cet élément identique. L’unité de cet élément identique doit donc être discernée anticipativement dans la représentation conceptuelle et servir de mesure à tout énoncé susceptible de déterminer une pluralité d’étants. Le discernement anticipatif de l’élément identique par lequel une pluralité d’objets pourra coïncider est l’acte fondamental de la conceptualisation. Kant l’appelle « réflexion ». Celle-ci est « ce qui permet de comprendre diverses représentations dans une connaissance 69 ».

Une telle réflexion se propose à elle-même une unité qui, comme telle, englobe une pluralité, de sorte que les divers objets sont comparés entre eux relativement à cette unité (Komparation); en même temps, on laisse de côté ce qui ne s’accorde pas à l’élément d’identité qui sert de mesure (Abstraktion au sens kantien). Ce qui est représenté dans la représentation conceptuelle forme « une représentation pour autant que divers objets puissent être contenus en elle 70 ». Le concept ne représente pas seulement ce qui en fait convient à plusieurs, mais, précisément, ce qui convient en tant que convenant, c’est-à-dire dans son unité. Ce qui est ainsi représenté, en tant qu’il forme une unité englobante, est un concept, et Kant dit donc à bon droit que « c’est une pure tautologie de parler de concepts généraux ou communs 71 ».

Parce que la représentation se fait concept dans l’acte fondamental qui discerne au préalable l’élément commun à plusieurs, c’est-à-dire, selon Kant, dans la réflexion, les concepts sont dits aussi être des représentations réfléchies, ce qui signifie que celles-ci sont issues de la réflexion. Le caractère conceptuel d’une représentation — le fait que ce qu’elle représente a la forme d’un élément commun à plusieurs — naît toujours de la réflexion. Or, en ce qui concerne le contenu de l’unité déterminante, celui-ci provient le plus souvent de l’intuition qui compare et abstrait de manière empirique. L’origine du contenu des concepts empiriques n’est donc pas un problème.

Mais le terme de « concept pur » vise une représentation « réfléchie » dont le contenu ne peut, par essence, être tiré des phénomènes. Ce contenu doit donc lui aussi pouvoir être obtenu a priori. Kant appelle notions, conceptus data a priori 72, les concepts qui sont donnés a priori même quant à leur contenu.

B) The Role of Pure Thought in Finite Knowledge

§11. The Pure Concepts of the Understanding (Notions)

The other element in the finitude of human knowledge is thought which as determinative representation is directed toward what is intuited in intuition and thus is entirely at the service of the latter. The object of an intuition (which is always a particular) is determined as such and such in a “general representation,” i.e., through concepts. Hence, the finitude of reflective [thinking] intuition is a mode of cognition through concepts, and pure cognition is pure intuition through pure concepts. These pure concepts must be exhibited if the complete essential structure of pure knowledge is to be secured. However, if one wishes to discover such pure concepts, a clarification of the meaning of this expression [“pure concept”] is necessary.

When one represents, for example, a linden, beech, or fir as a tree, the particular thing intuited is determined as such and such with reference to that which “applies to many.” Although this property of “applying to many” describes a representation insofar as it is a concept, it does not characterize the primordial essence of the latter. The property of “applying to many” as a derived character is itself based on the fact that in every concept there is represented one element [das Eine] in which the several particulars agree. Conceptual representation lets the many come to agreement in this one. In conceptual representation, therefore, the unity of this one must be anticipatively kept in view so that it can serve as a standard for all statements capable of determining the many. This anticipative keeping in view [Heraussehen] of the one in which the many can agree is the basic act of conceptualization. Kant calls it “reflection.” It is that which “enables different representations to be comprehended in one act of consciousness.”69

Such a reflection brings before itself a unity which as such embodies a many, so that with reference to this unity the many can be compared (comparison). At the same time, that which is not in accord with this one is disregarded (abstraction, in the Kantian sense). What is represented in conceptual representation is “one representation so far as it can be contained in different objects.”70 A concept is not merely a presentation of something that happens to be common to many things; rather, it is this being-common-to insofar as it is common [dieses Zukommende, sofern es zukommt], i.e., in its unity. What is so represented is the concept; hence, Kant says rightly: “It is a mere tautology to speak of general or common concepts.”71

Because a representation becomes a concept in the fundamental act which anticipatively holds in view the one which is common to the many, i.e., according to Kant in reflection, concepts are also said to be reflective representations, in other words, concepts which arise from reflection. The conceptual character of a representation—the fact that what is represented therein has the form of an element common to many—always arises from reflection. However, insofar as the content of the determinative unity is concerned, this arises, for the most part, from an empirical act of intuition which compares and abstracts. Hence, the origin of the content of such empirical concepts is not a problem.

Insofar as a pure concept is concerned, however, what is sought is a “reflected” concept, the content of which can in no wise be derived from the phenomena. Therefore, its content must be obtainable a priori. Concepts, the content of which is given a priori, Kant terms notions, conceptus dati a priori.72